Η γένεση της Λευκωσίας
Ο μύθος για τη γέννηση της Αφροδίτης μέσα από τους αφρούς της θάλασσας μπορεί να παραλληλισθεί με τη γεωλογική γένεση της Κύπρου, αφού η νήσος αναδύθηκε από τον βυθό του ωκεανού.

Το γεωλογικό υπόβαθρο της Κύπρου αποτελεί το οφιολιθικό σύμπλεγμα του Τροόδους, το οποίο σχηματίσθηκε πριν από 92.000.000 χρόνια περίπου. Τα πετρώματα του Τροόδους συνιστούν ένα κομμάτι αρχαίου ωκεάνιου φλοιού, που άρχισε να αναδύεται από τη θάλασσα πριν από 20.000.000 χρόνια περίπου.

Πρώτα αναδύθηκε από τη θάλασσα η οροσειρά του Τροόδους σαν ένα μικρό νησί και σαν δεύτερο νησί η οροσειρά του Πενταδάκτυλου. Στη μεταξύ τους θάλασσα εναποτίθεντο τα ιζήματα που σήμερα αποτελούν την πεδιάδα της Μεσαορίας.

Η πεδιάδα της Μεσαορίας –και κατ’ επέκταση η Λευκωσία– αναδύθηκε από τη θάλασσα πριν από 1.800.000 χρόνια περίπου. Με την ανάδυση της πεδιάδας της Μεσαορίας ενώθηκαν οι δύο οροσειρές Τροόδους και Πενταδάκτυλου σχηματίζοντας έτσι τη νήσο Κύπρο όπως την ξέρουμε σήμερα.

Χαλκολιθική Περίοδος (3900-2500 π.X.)
Εποχή του Χαλκού (2500-1050 π.X.)
Οι κάτοικοι της περιοχής, που σήμερα ονομάζουμε Λευκωσία, εγκαταστάθηκαν κατά μήκος του ποταμού Πεδιαίου στο κέντρο περίπου της πεδιάδας της Μεσαορίας. Κυκλική κατασκευή που ανακαλύφθηκε σε πρόσφατες ανασκαφές στον λόφο του Αγίου Γεωργίου (ΠΑ.ΣΥ.Δ.Υ.), καθώς και παλαιότερες παρατηρήσεις και σωστικές ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή Αγίου Προδρόμου, μαρτυρούν ότι οι περιοχές αυτές κατοικήθηκαν κατά τη Χαλκολιθική Περίοδο, συγκεκριμένα στο πρώτο μισό της 3ης χιλιετηρίδας π.Χ.

Το νεκροταφείο στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής αποκαλύπτει ότι η Εποχή του Χαλκού πρέπει να ήταν περίοδος μεγάλης ανάπτυξης και ευημερίας για τη Λευκωσία. Τα ευρήματα στη Νεκρόπολη της Αγίας Παρασκευής, όπως και άλλες περιοχές, παρουσιάζουν μια οργανωμένη κοινωνία με στενές σχέσεις τόσο με τις γειτονικές περιοχές όσο και εκτός Κύπρου.

Εποχή του Σιδήρου (1050-310 π.X.)
Ελληνιστική και Ρωμαϊκή Περίοδος (310 π.X. – 330 μ.X.)
Κατά την 1η χιλιετία π.Χ. αναπτύσσονται στην Κύπρο οι πόλεις-βασίλεια. Το Βασίλειο της Λήδρας ή των Ληδρών γίνεται γνωστό με την ονομασία αυτή γύρω στο 672 π.Χ. από έναν κατάλογο βασιλείων που πλήρωναν φόρο υποτελείας στον Ασσύριο βασιλιά Εσαρχαδδών. Το ένατο στη σειρά κυπριακό βασίλειο που αναγράφεται στον κατάλογο είναι αυτό του Ονασαγόρα, βασιλιά της Λήδρας.

Μέχρι πρόσφατα, τα αρχαιολογικά ευρήματα περιορίζονταν κυρίως σε νεκροταφεία στις περιοχές Παλαιού Δημαρχείου, Κουπάτι, Αγίων Ομολογητών και Ακρόπολης. Πρόσφατες όμως ανασκαφές στον λόφο του Αγίου Γεωργίου (ΠΑ.ΣΥ.Δ.Υ.) έφεραν στο φως ένα σύμπλεγμα κτηρίων, εργαστηρίων κεραμικής, υφαντικής και άλλων δωματίων που επαληθεύουν την ύπαρξη ενός σημαντικού πυρήνα της Εποχής του Σιδήρου στη Λευκωσία. Στον ίδιο χώρο ανακαλύφθηκε ένα μεγάλο ελαιοτριβείο.

Στο πρώτο τέταρτο του 4ου αιώνα π.Χ., κάποιοι Κύπριοι στρατιώτες χάραξαν τα ονόματά τους στον ναό του Αχόρι στο Καρνάκ της Αίγυπτου. Ανάμεσά τους υπάρχουν και επιγραφές Ληδρίων στρατιωτών. Στο τέλος του 4ου αιώνα, ο βασιλιάς της Πάφου Νικοκλής έκτισε στους Λήδρους ναό αφιερωμένο στην Παφία Αφροδίτη.

Κατά τη Ρωμαϊκή Περίοδο και μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ. το Βασίλειο της Λήδρας δεν ήταν παρά ένα μικρό χωριό.